Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
BIEGACZ POMARSZCZONY (Carabus intricatus Linnaeus, 1761)
Systematyka
rząd: chrząszcze (Coleoptera)
rodzina: biegaczowate (Carabidae)
rodzaj: biegacz (Carabus)
podrodzaj: Chaetocarabus
gatunek: biegacz pomarszczony (Carabus intricatus Linnaeus, 1761)
Charakterystyka/ morfologia
Jeden z największych krajowych chrząszczy z rodzaju Carabus (25-38 mm). Spód ciała czarny, przedplecze i pokrywy niebieskie, ciemnoniebieskie lub wpadające w fioletowy lub szmaragdowozielony odcień. Boczny brzeg przedplecza i pokryw nieco jaśniejszy. Golenie i uda czarne. Występuje dymorfizm płciowy: samice są większe i masywniejsze, samce posiadają zgrubienia na przednich stopach.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Uważany jest za termofilny gatunek południowoeuropejski, jego północna granica zasięgu przebiega przez południową Szwecję, wschodnia przez środkową Ukrainę, natomiast zachodnia przez zachodnią Francję. Zasiedla głównie lasy liściaste oraz mieszane, preferując gleby gliniaste i wapienne. Tak jak większość pozostałych chrząszczy z rodzaju Carabus, jest drapieżnikiem zarówno w stadium larwy, jak i owada dorosłego, preferując ślimaki i dżdżownice. Owady dorosłe ponadto mogą polować na inne owady, po które mogą wspinać się na drzewa, nawet kilka metrów. Jesienią nie gardzą także opadłymi z drzew owocami. Według różnych źródeł, prowadzi nocny lub dzienny tryb życia. Jest to prawdopodobnie cecha charakterystyczna dla lokalnych populacji, sprzężona z warunkami klimatycznymi i wysokością n.p.m.
Rozwój osobniczy
Podobnie do pozostałych chrząszczy rodzaju, C. intricatus przechodzi stosunkowo krótki cykl życiowy (od jaja do postaci dorosłej trwa on od 2 do 2,5 miesięcy). W Polsce owady dorosłe pojawiają się na przełomie kwietnia/maja, kiedy wychodzą spod kory lub z próchna pniaków, w których zimowały. Reprodukcja najczęściej odbywa się wiosną, chociaż okazjonalnie obserwowano kopulację także jesienią. Samica składa jaja od kwietnia do czerwca (6 x 3 mm) w osobnych jamkach do gleby, lub pod mchem, bez żadnych zabezpieczeń. Poszczególne stadia rozwojowe trwają; stadium jaja: około 12 dni, larwalne: 35-45 dni, poczwarki: 14-18 dni. Zimują owady dorosłe, które mogą żyć kilka lat.
Status gatunku
Należy do gatunków rzadkich, zarówno w skali kraju jak i całego obszaru swojego występowania. Indeksowany w światowej Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych, publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN), ze statusem zagrożenia VU. Z niektórych krajów ustąpił (Litwa i prawdopodobnie Wielka Brytania). W Polsce najczęściej spotykany jest pojedynczo. Występuje prawdopodobnie na terenie całej Polski, choć z wielu krain jego współczesne występowanie nie zostało potwierdzone. W Polsce jest gatunkiem tworzącym zwykle nieliczne populacje. Wyjątek stanowią lasy Roztocza i Polesia, gdzie spotykany jest częściej. Wielkość polskich populacji, jak i jego status, nie są w pełni poznane. W Polsce C. intricatus objęty jest ochroną gatunkową. Indeksowany jest także w Czerwonej Liście Chrząszczy Górnego Śląska. Spośród zagrożeń dla gatunku wymienia się fragmentację habitatu, zanik pierwotnych lasów mieszanych, „higieniczną” gospodarkę leśną, polegającą na usuwaniu z dna lasu padłych drzew i pniaków. Obecność starego drzewostanu oraz próchniejących pni z korą w dnie lasu (główne miejsca zimowania) jest krytyczna dla jego występowania.
Autor: Paweł Niemiec